kanabeeee

Γιατί η κάνναβη είναι τόσο διαδεδομένη; Ο κύριος λόγος είναι ότι τα λεγόμενα "μαλακά" ναρκωτικά (μαριχουάνα, χασίς) έχουν χαμηλή τιμή, αφού πέντε στριφτά κοστίζουν λιγότερο από 7 ευρώ. Αυτό τα κάνει προσιτά ακόμα και στους πιο νέους. Σύμφωνα με μελέτες, οι περισσότεροι έφηβοι και νέοι των αναπτυγμένων χωρών ξοδεύουν σχεδόν όλο το χαρτζιλίκι τους για την αγορά αντικειμένων που τους δίνουν την αίσθηση ότι χάρη σ' αυτά εντάσσονται σε κάποια ομάδα και ακολουθούν τις ιεροτελεστίες της. Υιοθετούν δηλαδή κάποια ιδιαίτερα πρότυπα συμπεριφοράς, όπως κινητά, επώνυμα ρούχα, τσιγάρα, όπως επίσης ποτά και ναρκωτικά. Υπάρχει όμως κι ένας επιπλέον βασικός λόγος που κάνει τις ουσίες αυτές τόσο ελκυστικές για τους νέους: τις καλύπτει ένα πέπλο μυστηρίου, η γοητεία του παράνομου και της παραβατικής συμπεριφοράς. Σπάνε τους καθιερωμένους κοινωνικούς και οικογενειακούς κώδικες που τους επιβάλλουν να είναι ευπρεπείς, σοβαροί και μετρημένοι. "Η περιέργεια, η επιθυμία να βιώσουν νέες απαγορευμένες εμπειρίες και η ανάγκη να προκαλέσουν και να ενσωματωθούν σε μια ομάδα ομηλίκων τους που κάνει χρήση είναι μερικοί από τους λόγους που η κάνναβη είναι τόσο γοητευτική για ένα μεγάλο κομμάτι της νεολαίας", εξηγεί ο δρ Χαράλαμπος Πουλόπουλος, διευθυντής του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ). Το κάπνισμα συνδέεται επίσης με τη διαδικασία ενηλικίωσης. Ανέκαθεν η παραβίαση των κανόνων που θέτει ο κόσμος των ενηλίκων και η ταύτιση με μοντέλα διαφορετικά από εκείνα που τους προτείνει η οικογένεια κάνει τους νέους να νιώσουν αυτόνομοι. "Σε γενικές γραμμές", συνεχίζει ο κ. Πουλόπουλος, "θα λέγαμε ότι το πρόβλημα αρχίζει όταν κάποιος καταφεύγει στη χρήση βλαπτικών ουσιών για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα και τις δυσκολίες που συναντά στη ζωή του. Είναι όμως αυθαίρετο να καθορίσουμε εξαρχής μια συγκεκριμένη ποσότητα ή συχνότητα χρήσης ουσιών ως αντικειμενικό όριο για την προβληματική χρήση. Η περιστασιακή χρήση δε σημαίνει αυτόματα και σωματική εξάρτηση, μια διαδικασία που είναι μακροχρόνια και περνά από διαφορετικά στάδια. Εμπεριέχει ωστόσο ποικίλους κινδύνους, όπως αποκαλύπτουν όλα τα διαθέσιμα στοιχεία. Τα περισσότερα εξαρτημένα άτομα από βαριά ναρκωτικά είχαν την πρώτη επαφή τους με ουσίες δοκιμάζοντας κάνναβη σε εφηβική ηλικία".



Είναι η κάνναβη προθάλαμος των σκληρών ναρκωτικών;



Μια πρόσφατη έρευνα στη Νέα Ζηλανδία έδειξε ότι το 99% των ατόμων που κάνουν χρήση σκληρών ναρκωτικών (ηρωίνη κοκαΐνη) είχαν αρχίσει με τα "μαλακά". Φαινομενικά λοιπόν η κάνναβη έχει άμεση σχέση. Παραμένει όμως αναμφισβήτητο γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που κάνουν χρήση κάνναβης δεν περνούν ποτέ στα σκληρά ναρκωτικά. Το πέρασμα από το ένα είδος στο άλλο δεν είναι ούτε υποχρεωτικό ούτε αναγκαίο. Τότε ποιοι παράγοντες το ευνοούν και ποιοι το εμποδίζουν; "Το πέρασμα από τα μαλακά στα σκληρά ναρκωτικά εξαρτάται κυρίως από την προσωπικότητα του χρήστη κι από την ομάδα των ατόμων που συναναστρέφεται", υποστηρίζει ο Ντέιβιντ Φέργκιουσον, καθηγητής της ιατρικής σχολής του Κράιστστερτς (Ν. Ζηλανδία), ο οποίος ηγήθηκε αυτής της σημαντικής έρευνας σε 1.265 νέους, τους οποίους παρακολούθησε από τη γέννηση έως τα 21 τους χρόνια. Το πέρασμα στα σκληρά ναρκωτικά αποτρέπεται και με άλλο τρόπο: αν ο χρήστης γνωρίσει και εμπεδώσει τη διαφορά ανάμεσα στα διάφορα είδη ουσιών. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της εκπαίδευσης και της νομικής διαφοροποίησης, όπως με την αποποινικοποίηση ή τη νομιμοποίηση ορισμένων ουσιών σε αντίθεση με άλλες. Ας μην ξεχνάμε ότι όπου τα μαλακά ναρκωτικά είναι παράνομα συνήθως διακινούνται από τους ίδιους τους εμπόρους, οι οποίοι προφανώς έχουν συμφέρον να ενθαρρύνουν το πέρασμα στα σκληρά. Στην Ολλανδία, όπου το εμπόριο της μαριχουάνας γίνεται σε καταστήματα με ειδική άδεια, η χρήση σκληρών ναρκωτικών έχει μειωθεί.



Υπάρχει ηλικία υψηλού κινδύνου;



Σύμφωνα με έρευνα του Ερευνητικού Ινστιτούτου του Όρεγκον (ΗΠΑ), πιο επικίνδυνη είναι η περίοδος μετάβασης από το Γυμνάσιο στο Λύκειο. Σ' αυτή την περίοδο της εφηβείας το παιδί δέχεται περισσότερο τις επιδράσεις του περιβάλλοντος κι αρχίζει να απομακρύνεται από την οικογενειακή ομάδα. Ο καπνός, η κάνναβη και το αλκοόλ είναι πλέον οι μόνιμοι συνοδοί της διασκέδασης των νέων - ο αριθμός χρηστών κάνναβης στην Ελλάδα έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια. Όπως δηλώνει ο δρ Πουλόπουλος, "ένα άτομο που θα εμπλακεί στη χρήση θα το κάνει στην πιο κρίσιμη ηλικία, και συγκεκριμένα από τα 15 έως τα 30 του χρόνια".



Πότε υπάρχει κίνδυνος;



Όσο περισσότερο η ουσία και οι βιοχημικές της ιδιότητες επηρεάζουν τη συμπεριφορά του χρήστη. Εφόσον ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι το ίδιο το άτομο, δε θα έπρεπε να μιλάμε για μαλακά ή σκληρά ναρκωτικά αλλά μάλλον για "μαλακούς" ή "σκληρούς" χρήστες. Ο Ντέιβιντ Σμιθ, ιδρυτής του Haight Ashbury Clinics στο Σαν Φρανσίσκο, θέτει ως κριτήριο για να θεωρηθεί μια ουσία ναρκωτικό το εξής τρίπτυχο: Επικίνδυνη είναι η εξάρτηση όταν συνδυάζει ψυχαναγκαστική συμπεριφορά (εθισμός και σύνδρομο στέρησης που χαρακτηρίζεται από ακατανίκητη παρόρμηση), απώλεια ελέγχου και ακατάπαυστη χρήση. Υπό αυτή την έννοια το τσιγάρο είναι σκληρότερο ναρκωτικό από την κάνναβη. Ακόμα και η μέτρια ή περιστασιακή χρήση κάνναβης προκαλεί ελάχιστες σωματικές και ήπιες ψυχολογικές μεταβολές. Όμως όπως τονίζει ο κ. Γιάννης Λιάππας, αναπληρωτής καθηγητής ψυχιατρικής του πανεπιστημίου Αθηνών, στο βιβλίο Χασίς (εκδόσεις Πατάκη), "παρά τη μέτρια χρήση, το γεγονός ότι η THC (η δραστική ουσία της κάνναβης) και οι μεταβολίτες της επιδρούν και επηρεάζουν το νευρικό ιστό και το σεξουαλικό σύστημα, αυτό σε συνδυασμό με τη διαπίστωση ότι η μεγαλύτερη πληθυσμιακή ομάδα που κάνει χρήση κάνναβης είναι οι έφηβοι και οι μεταέφηβοι, θα πρέπει να μας κάνει να αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα της χρήσης κάνναβης με σκεπτικισμό και μεγάλη επιφύλαξη".



Πώς να προφυλαχθούμε από τον κίνδυνο;



Απ' όλες τις σοβαρές μελέτες προκύπτει ότι το να έχει κάποιος δημιουργικά ενδιαφέροντα και στέρεους οικογενειακούς δεσμούς δεν τον εμποδίζει να κάνει περιστασιακή χρήση ουσιών, αλλά σίγουρα τον βοηθά να μη τις αναγάγει σε υπέρτατη αξία. Τα παιδιά που σταματούν να καπνίζουν "χόρτο" ή κάνουν περιορισμένη χρήση προέρχονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία από τις λιγότερο αυστηρές οικογένειες, με υψηλό βαθμό αλληλεγγύης, αλληλοκατανόησης και αγάπης.